Հարցեր Հոգևորականներին - մեկնական պատասխաններ

ԱՍՏՎԱԾԱՇՈՒՆՉ

Աղբյուրը - Արարատյան Հայրապետական Թեմ

Նոր հարցերը տեղադրվում են հարցաշարի ներքևի հատվածում.

1. Ի՞նչ է նշանակում Ավետարանի այն խոսքը, թե ավելի լավ է սգո տուն գնալ, քան ուրախության:
Սգո տուն գնալ նշանակում է գնալ այնպիսի տեղ, ուր կորցրել են հարազատին: Այնտեղ ցավի մեջ տեսնում ենք նրանց հոգեւոր վիճակը, վիշտը , նաեւ, թե ինչպես են այդ ցավի մեջ դիմում Աստծուն: Սգո տանն այսպես թե այնպես մենք առնչվում ենք հոգեւոր աշխարհի հետ: Այդ օրը բոլորը մտածում են նաեւ իրենց կյանքի ավարտի մասին: Գուցե այդ պահերին է, որ մարդն Աստծուն մոտ է լինում, եւ Աստված էլ բախում է նրա սրտի դուռը: Եվ

հակառակը՝ գնում ենք ուրախության տուն, ուր  հոգու դատարկություն կա, որտեղ մենակ ենք զգում: Պատահում է ներկաներն այնպիսի արարք են թույլ տալիս,  որ վայել չէ մարդուն:
Հարցին պատասխանեց Տ. Թովմա քահանա Անդրեասյանը:

2. Աստվածաշունչ ընթերցելիս հաճախ կարդում եմ «թլպատություն» բառը: Ի՞նչ է դա նշանակում:
Թլպատությունը Հին Հրեական օրենք է, որ Աստված տվեց Աբրահամին՝ ի նշան Իր և Աբրահամի միջև կնքված ուխտի: Դա մի արարողություն է, որով հրեա տղամարդիկ նվիրաբերվում են Աստծուն և տարբերվում են մյուս՝ հեթանոս ազգերից, իբրև Աստծո ժողովուրդ: Թլպատությունն ավելի ուշ ընդունեցին նաև մահմեդականները: «Բուն հրեան նա չէ, որ արտաքուստ է երևում, և ոչ էլ  բուն թլպատությունը` արտաքուստ եղածը` մարմնականը: Այլ հրեան նա է, որ ներքուստ է, և թլպատությունը՝ սրտի թլապատությունն է ըստ հոգու և ոչ թե ըստ գրի, և որի գովքը մարդկանցից չէ, այլ՝ Աստծուց» /Հռոմ. 2:28-29/:
Հարցին պատասխանեց Տ. Շահե քահանա Հայրապետյանը:

3. Հին Ուխտում ընդունված էր բազմակնությունը: Ինչո՞ւ այն Նոր Ուխտում չկա:
Պսակադրության կարգում հստակ նշված է, որ տղամարդը պետք է ունենա մեկ կին եւ կինն էլ մեկ ամուսին: Բազմակնությունը թուլացնում է ընտանիքը:
Քրիստոս բազմակնությունն արգելեց եւ ասաց, որ ամուսնությունից հետո տղամարդը պետք է թողնի իր ծնողներին ու գնա կնոջ հետեւից, ընդգծելով ընտանիքի առաջնային լինելը:
Հարցին պատասխանեց Տ. Կարապետ քահանա Կարապետյանը:

4. Հին Կտակարանում կան դաժան օրենքներ, երբ մարդկանց իրենց մեղքերի համար քարկոծելով սպանում էին: Որտե՞ղ է մարդասիրությունը:
Տվյալ դեպքում, երբ մարդը մեղք է գործում եւ սպանվում, նախ պետք է ընկալենք հոգեւոր տեսանկյունից: Յուրաքանչյուր մեղքի համար ենթադրվում է պատիժ: Այստեղ ֆիզիկական առումով պետք չէ հասկանալ, թե մեղքի պատճառով Աստված ոչնչացնում  է Իր ստեղծած ժողովրդին: Աստված սիրող ու հոգատար Հայր է,  չի ցանկանում մարդու մահը, այլ, որ մեղավորը դարձի գա:
Հարցին պատասխանեց Տ. Կարապետ քահանա Կարապետյանը:

5. Արդյո՞ք Հին Կտակարանում առկա է վերամարմնավորման՝ ռեինկարնացիայի գաղափարախոսությունը։
Հին  Կտակարանում Եղիան համարվում էր ամենամեծ մարգարեն։ Նա աղոթքով բուժում էր և հարություն տալիս մահացածներին, անձրևը դադարեցնում էր և նորից տեղացնում երկրի վրա։ Նմանօրինակ գործեր ոչ ոք չկատարեց մինչ նա և նրանից հետո։
Տեղափոխվենք Հիսուսի ապրած ժամանակահատվածը։ Այդպիսի բժշկումներ և հրաշքներ կատարում էին թե Հովհաննեսը, թե նրա աշակերտները։ Երբ Հիսուս հարցնում է, թե ո՞վ եմ ես, Նրա առաքյալները պատասխանում են, թե Հիսուս մարգարե է, ոմանք էլ՝ թե Եղիան։ Այսինքն, հրեա ժողովուրդը Եղիայից հետո այդպիսի հրաշքներ կատարող Հիսուսին տեսնելով, տարակուսում է: Հրեաները գիտեին, որ Եղիան հարության ժամանակ պետք է գա, այլ ոչ թե ընդունում էին, որ հոգիների վերամարմնավորում կա: Նրանք Հիսուսին և Հովհաննես Մկրտչին շփոթեցին Եղիայի հետ։ Այսինքն, նրանք չէին կարող վերամարմնավորման գաղափար ունենալ հենց Եղիայի օրինակով, քանի որ բոլորը գիտեին, որ նա ոչ թե մահացավ, այլ Աստծո հրամանով հրեղեն կառքով հափշտակվեց երկրից՝ իր աշակերտ Եղիսեի աչքի առջև։ 
Հարցին պատասխանեց Տ. Շմավոն քահանա Ղեւոնդյանը:

6. Աստվածաշունչն ունի տասնյակ հեղինակներ` առաքյալներ, մագարեներ և այլն: Ո՞վ է ամբողջական Աստվածաշնչի հեղինակը:
Աստվածաշունչ բառն ինքնին վկայում է, որ այդ գրքի <<գլխավոր խմբագիրն ու հեղինակը>> Աստված է: Միայն հայերենն է, որ արտահայտում է գրքի էությունը մեկ բառով` Աստվածաշունչ` Աստծո շնչով գրված: Աստված ներշնչել և հայտնություններով հստակեցրել է հեղինակների միտքը: Նրանք իրենց ժամանակի մտածելակերպով ու ոճով շարադրել են այդ գրքերը: Թեև նրանք իրենց ոճով զանազանվում են, սակայն կարմիր թելի պես մշտապես մի միտք է առկա` Աստված մեկ է: Նա է Արարիչը բոլորի և ամեն ինչի: Նրա Որդին է, որ պետք է փրկի մարդկությանը և պարգևի հավիտենական կյանք:
Հարցին պատասխանեց Տ. Շմավոն քահանա Ղեւոնդյանը:

7. Ինչպե՞ս որոշվեց Հիսուսի անունը:
Երբ Մարիամին ավետիս տրվեց, որ նա հղի է և որդի պետք է ունենա, այդ ժամանակահատվածում Հովսեփին հրեշտակն ասաց, որ նա չվախենա Մարիամին կին առնել, որովհետև նրանից ծնվելիքը Ս.Հոգուց է: Որդու անունը Հիսուս պետք է դրվի, այսինքն` Փրկիչ (Մատթ. 1: 21):
Հարցին պատասխանեց Տ. Շմավոն քահանա Ղեւոնդյանը:

8. Ի՞նչ է նշանակում Էմմանուել: Արդյո՞ք դա Քրիստոսի անունն է:
Էմմանուել` «նշանակում է Աստված մեզ հետ» (Մատթ. 1: 23), որը հոմանիշ չէ Հիսուս անվանը, այլ մարգարեություն է Հիսուսի աստվածության մասին: Մեկ անգամ ևս փաստվում է, որ Հիսուս կատարյալ Մարդ և Աստված է:  Աստված մտապես իր ժողովրդի հետ է, այսիքն` էմմանուել: Հարցին պատասխանեց Տ. Շմավոն քահանա Ղեւոնդյանը:

9. Բազմաթիվ անգամ ընթերցելով Նոր Կտակարանը, միշտ չեմ կարողացել ընկալել Մարկոսի Ավետարանի 15:34-ի հատվածի իմաստը` երբ Հիսուսը խաչի վրա արտասանում է. «Աստված իմ, Աստված իմ, ինչո՞ւ թողեցիր ինձ»:Գիտենք, որ Քրիստոս խաչի վրա վերցրեց մարդկանց բոլոր մեղքերը, թերությունները և մարդկությանն ազատեց դրանց գերությունից: Եվ մարդը` խոստովանելով և զղջալով իր մեղքերը, ազատագրվում է դրանցից: Մարդու համար ամենասարսափելին Աստվածթողության զգացումն է: Աստված իրականում մարդուն չի թողնում, սակայն մարդն իր սահմանափակ ուղեղով խորհում է, թե Աստված իրեն լքել է: Հիսուս խաչվեց, որպեսզի մարդուն ձերբազատի այդ մտքից: Մարդը չպետք է մտածի, որ Աստված կարող է իրեն լքել: Քրիստոս մեղքերի հետ նաև մարդուն ազատագրեց այդ մտքից, որն ամենամեծ մեղքն է քրիստոնյայի համար, որին այլ կերպ կարող ենք ասել հուսահատություն: Քրիստոնյան ազատ և համարձակ է, մշտապես ունի իրեն պահպանող Աստված, և հավատ, որ Աստված երբևէ չի լքում մարդուն: Հնարավոր է, որ միայն մարդը հեռանա Աստծուց, բայց այդ դեպքում էլ Աստված մարդու կողքին է: Երբ Քրիստոս ասաց. «Աստված իմ, Աստված իմ, ինչո±ւ թողեցիր ինձ» հաստատեց, որ Աստված սիրում է մարդուն և մշտապես կանգնած է նրա կողքին:
Հարցին պատասխանեց Տ. Շմավոն քհն. Ղևոնդյանը:

10. Ինչո՞ւ է Հայ Առաքելական եկեղեցին ճանաչում Հին Կտակարանը: Չէ՞ որ այն ամբողջությամբ հրեաների պատմությունն է: Իսկ մենք նրանց, որպես ընտրյալ ազգ, չենք ընդունում: Իսկ իրենք իրենց հերթին Քրիստոսին որպես Աստվածորդի չեն ճանաչում:
Հին Կտակարանը Աստվածաշունչ մատյանի բաղկացուցիչ մասն է: Գիրքը Աստվածաշունչ է կոչվում, քանզի այն գրվել է մարգարեների, առաքյալների, թագավորների կողմից տարբեր ժամանակահատվածներում, սակայն, Աստծո շնչով: Ասել է թե` ներշնչանքով, շատեր դա շփոթում են թելադրանքի հետ:
Հին Կտակարանում շատերը տեսնում են պատժող և ինչ-որ տեղ դաժան Աստծուն, որն ըստ իրենց՝ հակասում են նորկտակարանյան ոգուն: Ասում են, թե Հին Կտակարանը հրեաների պատմությունն է, թե ինչպես նրանք ընտրյալ ազգ դարձան, սակայն, հետո դավաճանեցին իրենց Աստծուն և խաչը բարձրացրեցին: Մինչդեռ պետք է իմանալ, որ ամբողջ Հին Կտակարանը պատրաստություն էր Աստծո մեծ Սիրո արտահայտման համար, այն է՝ Քրիստոսի գալստյանը և Փրկարար Սխրանքի: Հին Կտակարանը մեզ ամբողջությամբ ցույց է տալիս, թե որտեղից առաջացավ հրեա ժողովուրդը, ովքեր եղան նրա թագավորները, և ում սերնդից պետք է դուրս գար Մեսիան, որի մասին խոսում էին բոլոր մարգարեությունները: Անհնար է պատկերացնել ներկան առանց անցյալի: Դա ակնհայտ է: Եթե անգամ մարդկանց կյանքում հանդիպում ենք մեկին, որի հետ ինչ-որ գործունեություն պետք է վարենք, պարտադիր պետք է ծանոթանանք նրա անցյալի հետ՝ իմանալու համար, պետք է նրան վստահել և հավատալ, թե` ոչ: Մարդիկ պետք է տեսնեն և համոզվեն, որ Հիսուս պատահական անհատ չէ, որ կամեցել է մարդկությանը փրկել իր մեղքերից: Նա Աստծո Որդին է և մարմնացել է մի Կույսից, որը թագավորական  Դավթի սերնդից էր:
Հին կտակարանում ամփոփված է մարդկության ստեղծման պատմությունը, մարդու անկումը և այլ: Այս ամենը միայն հրեաներին չեն վերաբերում, այլ ամբողջ մարդկությանը: Ուստի ճիշտ չէ համարել Հին Կտակարանը միայն հրեաների  պատմություն: Հին Կտակարանը Սրբազան պատմություն է, որն ունի մարդու և իր Աստծո միջև կնքած հավիտենական Ուխտի գաղափարը:
Հարցին պատասխանեց Տ. Շմավոն քահանա Ղևոնդյանը:

11. Ի՞նչ տարբերություն կա Հին ու Նոր Կտակարանների միջև: Հին Կտակարանում Աստված ինչո՞ւ փորձեց Աբրահամին:
Հին Կտակարանն այդպես կոչվեց միայն, երբ գրվեց Նորը: Ինքնին Կտակարան բառը նշանակում է պատգամների, կտակների հավաքածու: Եվ ճիշտ չէ այն կարծիքը, թե Հայ Եկեղեցին ընդունում է միայն տասնաբանյա պատվիրանը և մնացած ամենը Հին Կտակարանում զուտ ուղղորդող է: Հին Կտակարանում նկարագրված բոլոր իրադարձությունները նախ և առաջ մարդկության ծննդի պատմությունն են: Երկրորդ՝ Հին Կտակարանի շատ գրքերով նախապատրաստվում է Քրիստոսի գալուստը և նպատակը: Հին և Նոր Կտակարաններն անքակտելի են: Եվ դրա մասին վկայում է Ինքը` Քրիստոս. «Մի կարծեք, թե օրենքը կամ մարգարեներին ջնջելու եկա, չեկա ջնջելու, այլ` լրացնելու»:/ Մատթ.5:17/: Այսինքն՝ եթե Հին Կտակարանը մերժենք, ապա մերժում ենք նաև Նորը:
Ինչ վերաբերում է Հին կտակարանում Աբրահամի և նրա որդի Իսահակի մասին պատմությանը, ապա Աստված ոչ թե փորձում էր Աբրահամին, այլ՝ որպեսզի Աբրահամն հասկանա, որ վստահում և հավատում է Աստծուն: Աբրահամը երկար տարիներ զավակ չէր ունենում, և Աստված խոստացել էր նրա սերունդն ավազի հատակի չափ բազմացնել և որպես խոստում պարգևեց Իսահակին: Եվ այդ ամենից հետո Աստված պահանջում է, որ նա իր մինուճար զավակին զոհաբերի Իրեն: Բնականաբար, Աբրահամի մոտ առաջին հարցը պետք է առաջանար, թե ինչպե՞ս պետք է բազմանա իր սերունդը: Սակայն, հասկանալի է, որ Աբրահամը լիովին վստահում էր Աստծուն: Եվ այդ վստահության համար է, որ տվյալ պատմությունը գրանցվել է:
Հարցին պատասխանեց Տեր Շմավոն քահանա Ղևոնդյանը:

12. Ո՞վ է Աստվածաշնչում հիշատակված Մելքիսեդեկը: Հայտնի է, որ նա եղել է առաջին քահանան մինչև Աբրահամը: Նոր Կտակարանում նա անմահ է ներկայացվում: Մելքիսեդեկի կերպարն ամենախորհրդավորն է Սբ. Գրքում, քանի որ այնտեղ որևէ հիշատակություն չկա նրա ազգային և կրոնական պատկանելության մասին: Հայտնի է, որ նա գիտեր ճշմարիտ Աստծո մասին: Նրա քահանայությունը համարվում է հավիտենական և զուգահեռներ են տարվում Քրիստոսի հետ: Մելքիսեդեկի մասին Աստվածաշնչում հանդիպում ենք մեկ կամ երկու տեղ /Տե'ս Եբրայ. 5:10/:
Հարցին պատասխանեց Տեր Շմավոն քհն. Ղևոնդյանը: 

13. Խնդրում եմ Մատթէոս 21:18-22-ի «Անիծուած թզենու» մեկնությունը տալ:
Երբ Քրիստոս մոտեցավ թզենուն, պտուղ փնտրեց և չգտավ` ասաց. «այսուհետև քեզնից հավիտյան պտուղ թող չլինի»: եվ նույն պահին թզենին չորացավ: Քրիստոսի ամեն մի արարք մեծ խորհուրդ ունի: Այստեղից հետևություն` թզենին մենք ենք: Աստված մեզանից բարության պտուղ է սպասում: Եվ մենք թզենու նման չպիտի լինենք, այսինքն` ժամանակը գա, նոր պտուղ տանք, այլ մշտապես բարի գործեր անենք: Չլինի, թե հանկարծ մեկ օր տեսնենք, որ անպտուղ ենք:
Հարցին պատասխանեց Տ. Շմավոն քհն.Ղևոնդյանը:

14. Ո՞ւմ հետ ամուսնացան Ադամի որդիները: Ինչպե՞ս է առաջացել մարդկությունը:
Ադամ՝ նշանակում է մարդ, իսկ Եվա՝ կյանք: Ադամը և Եվան խորհրդանշում են ամբողջ մարդկային ցեղի արարչագործությունը: Ըստ Եպիփան Կիպրացու՝ երբ մեր նախածնողները վտարվեցին դրախտից, ունեցան որդիներ՝ Կայենին և Աբելին, հետո՝ Սեթին: Ըստ հնագույն ավանդության՝ Աստված Կայենի համար ստեղծեց Կայենուհուն, Աբելի համար՝ Աբելուհուն: Եվ այդպիսի արարչությամբ սկսեց զարգանալ մարդկային ցեղը:
Ւսկ Պողոս առաքյալը, երբ Արիսպագասի մեջ հույների առջև ջատագովում էր քրիստոնեությունն՝ ասում է. «Մեկ արյունից ստեղծեց մարդկանց բոլոր ազգերը, որ բնակվեն ամբողջ երկրի վրա….Մենք նրա զարմից ենք» (Գործք Առաքելոց 17:26), այսինքն՝ ամբողջ մարդկության համար նախահայր և նախամայր են Ադամն ու Եվան: Եվ արարչության ընթացքում վատ ժառանգականության խնդիր դեռ չկար:
Օրհնությամբ` Տեր Բաբկեն քահանա Հայրապետյան

15. Աստվածաշնչում արդյո՞ք կա որևէ պատիժ ինքասպանության մասին:
Աստվածաշնչում տասնաբանյա պատվիրանի մեջ Աստված մարդուն պատվիրեց. «Մի սպանիր» (Ելից. 20:13): Այնուամենայնիվ մարդը պատվիրանազանց է և կատարում է այդ ոճրագործությունը: Սակայն դրանից հետո մարդուն տրվում է մի շրջան, որ նա կարողանա ապաշխարել: Ապաշխարելուց և զղջալուց հետո Աստված ներում է նրա մեղքը: Սակայն ինքնասպանության ժամանակ այդ մեղքը գործողն այլևս հնարավորություն չի ունենում զղջալու, քավելու իր մեղքը: Երկու պարագայում էլ սպանություն է տեղի ունենում՝ սեփական անձի կամ ուրիշի: Բայց հենց հնարավորություն չունենալ ներման արժանանալու, դա է, որ ինքնասպանությունը դարձնում է աններելի: Այնպես որ, պետք է իմանալ, որ ամեն մեղք ունի իր պատիժը: Շատ ավելի առաջ քրիստոնեական եկեղեցին արգելում էր մարդասպանին շուրջ տասնյակ տարի մտնել եկեղեցի և հաղորդություն ստանալ: Այդ տարիների ընթացքում նա պետք է ապաշխարեր, սպանվածի ընտանիքի համար մշտապես աշխատեր, որպեսզի հոգևորականները թույլատրեին նրան եկեղեցի մտնել և հաղորդություն ստանալով` ներման արժանանալ:
Օրհնությամբ` Տեր Շմավոն քահանա Ղևոնդյան

16. Ինչպե՞ս է մեկնաբանվում աստվածաշնչյան հետևյալ միտքը. «Բարի անունը լավ է հոտավետ յուղից, եվ մահվան օրը՝ ծննդյան օրից» (Ժողով. 7:2): Խոսքն այստեղ, երկրային բոլոր հոգսերի, ցավերի, տառապանքների մասին է: Քանի որ, ինչպես գիտենք, մահը վերջ չէ քրիստոնյայի համար, այլ՝ անմահության և հավիտենության սկիզբ: Իսկ ծնունդն ինքնին ենթադրում է երկար կյանք, որը լի է ամեն տեսակ ցավերով և տառապանքներով: Այս ամենը չի նշանակում, թե կյանքում ուրախ ու երջանիկ օրեր չկան: Յուրաքանչյուր օր պետք է ապրել ըստ Աստծո կամքի և արժանանալ հավիտենական կյանքին:
Օրհնությամբ՝ Տեր Շմավոն քահանա Ղևոնդյան:

17. Ինչո՞ւ էր մեղավոր Հուդան, եթե ամեն ինչ կանխորոշված էր:
Աստվածաշնչում գրված է. «Մարդու Որդին կգնա այս աշխարհից, ինչպես Նրա մասին գրված է, բայց վա¯յ այն մարդուն, ում ձեռքով կմատնվի մարդու Որդին: Ավելի լավ կլիներ նրա համար, եթե այդ մարդը ծնված չլիներ: Յուդան, որ մատնելու էր նրան, պատասխանեց ու ասաց. «Միթէ ե՞ս եմ, Վարդապե՛տ»: Նրան ասաց՝ դու ասացիր» (Մատթ. 26: 24-25): Փաստորեն, աշխարհում շատ գայթակղություններ կան, բայց վա՜յ նրան, ով գաղթակղվում է: Այստեղ Հուդան ոչ թե կանխորոշման զոհ դարձավ, այլ պարզապես Աստված ընտրեց մի մարդու, ով ընդունակ էր դավաճանության, ստորության և ընչաքաղցության: Այսինքն՝ Աստված ճանաչում էր Հուդային և Իր ծրագրի համար ընտրեց հենց նրան: Դա ամենևին չի նշանակում, որ Աստված բռնանում էր նրա կամքին, Աստված նախապես գիտեր, թե իր աշակերտներից ով ինչի էր ունակ: Հուդան իր ազատ կամքով և արծաթասիրությանը հագուրդ տալով մատնեց Հիսուսին: Հիսուս նրան ընդամենն առիթ ընձեռեց, իսկ նա առիթը բաց չթողեց: Այդպիսով, Հուդայի մեղքը նրա արծաթասիրությունն ու ստորությունն էր, որը տարավ դավաճանության:   
Աղոթաբար` Սուրեն դպիր Ներսեսյան:

18. Ըստ Սուրբ Գրքի՝ ո՞րն է Ավետյաց երկիրը:
Ըստ Սուրբ Գրքի՝ Պաղեստինն Ավետյաց երկիրն էր, որ իսրայելացիները Եգիպտոսից դուրս գալու հետո գրավեցին կռապաշտ երկրներից: Քրիստոնյաներն այն անվանեցին Սուրբ Երկիր: Մովսեսը նշեց՝ «Մի երկիր, որին հոգ է տանում Տեր Աստված»: Ավետյաց երկիրը հռչակավոր էր իր պտուղներով, որտեղ առատ էին ցորենը, թուզը և նուռը: Երկիրն ուներ մեղմ օդ, անամպ ու լազուր երկինք: Հիսուսի ժամանակ Պաղեստինը բաժանված էր 5 մասի.
Ա. Գալիլիա – Պաղեստինի հյուսիսային մասը կոչվում էր Գալիլիա, որը գտնվում էր համանուն ծովի շուրջը: Այս նահանգի ժողովուրդն ուժեղ ու աշխատասեր էր, զբաղվում էր հողագործությամբ:
Բ. Հրեաստան - Պաղեստինի հարավային մասը կոչվում էր Հուդայի երկիր կամ բուն Հրեաստան, որի կենտրոնական քաղաքն էր Երուսաղեմը:
Գ. Սամարիա – Վերևում նշված երկու նահանգների միջև ընկած էր Սամարիան, ուր բնակվում էր ոչ բարյացակամ և ոչ ընկերական մի ժողովուրդ: Սամարացիները հրեաների նկատմամբ թշնամաբար էին վերաբերում:
Դ. Ե. Դեկապոլիս և Պերեա – Այս երկու գավառները գտնվում էին Հորդանան Jordan գետի արևելյան կողմում, իսկ մյուս երեք գավառները՝ Գալիլիան, Սամարիան և Հրեաստանը, տարածվում էին գետի արևմտյան ափին: Դեկապոլիսն ուներ տասը գլխավոր քաղաքներ, որոնց բնակիչները օտարականներ էին, առավելապես հույներ, որոնք բնակություն էին հաստատել այդ գավառում՝ մեծ Ալեքսանդրի տարած հաղթանակներից հետո:
Դեկապոլիսի հարավ-արևելյան մասում գտնվում էր Պերեան, որ կոչվում էր Հորդանանի մյուս կողմի երկիր:
Պաղեստինը կառավարում էին Հռոմի կայսեր կողմից նշանակված կուսակալները, որոնք հաճախ կոչվում էին թագավոր: Պաղեստինի բնակչությունը կազմված էր հրեաներից և սրանց ցեղակից այլ ժողովուրդներից: Այդ ժողովուրդներից միայն հրեաներն էին, որ կրոնով միաստվածյան էին, մյուսները՝ կռապաշտ: Հրեաները գլխավորապես կենտրոնացած էին Գալիլիում և Հրեաստանում: Մյուս գավառներում հրեաները փոքրամասնություն էին կազմում: Հրեաները զբաղվում էին երկրագործությամբ և խաշնարածությամբ, խեղճուկրակ կյանք վարում: Հռոմեացիք ծանր հարկերով կեղեքում էին նրանց: Հրեաներն անձկությամբ սպասում էին Փրկիչ Մեսիային, որը պիտի գար՝ իրենց ազատելու այդ անտանելի կացությունից:

19. Ո՞վ էր Հերովդես Մեծը:
Հերովդես Ա Մեծը եդովմեացի Անտիպատրիսի զավակն էր, ով Հուդայի պրոկուրորն էր և ժամանակի կայսր Հուլիոս Կեսարի մտերիմը:
Եդովմեացիներն Իսահակի որդու՝ Եսավի սերունդն էին և ապրում էին Եդովմ երկրում, որը գտնվում էր Պաղեստինի հարավ-արևելյան մասում: Եդովմեացիները բռնի կերպով հրեականություն էին ընդունել 2125 Թ.Ք.Ա.: Հրեաստանը հռոմեացիների իշխանության տակ ընկնելուց հետո թշնամությունը եդովմեացիների և հրեաների միջև չափազանց էր, մինչև այն աստիճան, որ ասում էին. «Երբ խոզի մազը ոչխարի բրդի փոխվի և երբ ագռավի սև թևերն սպիտակեն, մեր միջև եղած թշնամությունը բարեկամության կփոխվի»:
Հերովդեսը 25 տարեկան էր, երբ Հուլիոս Կեսարի կողմից 47 Թ.Ք.Ա. նշանակվեց Գալիլիայի կուսակալ (չորս տարի հետո՝ չորրորդապետ): Տասը տարի հետո (37 Թ.Ք.Ա.) Հերովդեսը կարգվեց Հուդայի երկրի թագավոր, որի իշխանությունը տևեց մինչև Հիսուսի ծնունդը: Հերովդեսը եդովմեացի լինելով՝ զուտ հրեական ծագում չուներ, այդ պատճառով էլ հրեաներն ատում էին նրան և համարում հրեական գահի զավթիչ, քանի որ Եհովայի կողմից չէր, որ թագավորության էր հասել, այլ՝ Հռոմի իշխանության:
Հերովդեսը դաժան և արյունկզակ մարդ էր: Նա իր գահն ապահովելու նպատակով՝ բնաջնջեց մակաբայեցիների ցեղը (չխնայեց նույնիսկ իր մակաբայեցի կնոջը՝ Մարիամին և զավակներին), կոտորեց բոլոր իշխաններին ու թագավորազներին: Նա ժողովրդին հաճելի լինելու փոխարեն, աշխատում էր կայսրին հաճելի դառնալ և այդու՝ ժողովրդից գանձում էր հսկա գումարներ և որպես հարկ ուղարկում կայսրին: Նա երկրում մտցրեց հռոմեական սովորություններ և հակվեց կռապաշտության, ուստի Սամարիայում, Կեսարիայում և այլուր կառուցեց մեհյաններ, մի բան, որ գարշանք պատճառեց եհովայապաշտ հրեա ազգին և ատելությունը նրա հանդեպ ավելի սաստկացավ: Հերովդեսն զգաց այդ ատելության տակ թաքնված ահռելի վտանգը և փորձեց բազմաթիվ շինարարական աշխատանքներ կատարելով՝ (Երուսաղեմում կառուցեց թատրոններ և կրկեսներ, նորոգեց ու գեղազարդեց տաճարը և հիմնեց քաղաքներ) գրավել ժողովրդի համակրանքը, սակայն չհաջողվեց: Այդ պատճառով սարսափի մատնվեց, երբ լսեց, որ հրեաների համար մի թագավոր է ծնվել: Մահվանից հետո նրան հաջորդեցին որդիները:

20. Ի՞նչ է նշանակում Աբիայի դաս:
Աբիան Ահարոնի Aaron ցեղի մի տան նահապետ էր: Երբ Դավիթ թագավորը քահանաներին բաժանեց 24 դասի, ութերորդ դասը կոչվեց Աբիայի անունով (ԱՄնաց. 23:6, 24:1, 6, 10): Այս դասակարգից էր Զաքարիան, որ պարտավորվել էր գնալ Երուսաղեմ և ծառայել Աստծուն: Քահանաները հերթով՝ յուրաքանչյուր խումբ մեկ շաբաթով, խնկարկությամբ ծառայում էին տաճարում: Սա տեղի էր ունենում տարեկան երկու անգամ: Օրական մոտ հիսուն քահանա մասնակցում էր տաճարի ծիսակատարություններին, որոնք տեղի էին ունենում արևածագի և մայրամուտի պահերին՝ գառի ողջակիզումից հետո: Հիսուսի ժամանակ քահանաների թիվը հասնում էր 20.000-ի, որոնց պարտականությունն էր զոհեր մատուցել, տաճարում աղոթքներ կարդալ, պաշտամունք կատարել, Աստծուն ծառայել: Բոլոր քահանաները Մովսեսի եղբայր Ահարոն քահանայապետի սերնդից էին (Ելից 40:12-16): Ահարոնը հրեա ազգի առաջին քահանան էր: Զաքարիայի կինը՝ Եղիսաբեթը, ևս Ահարոնի սերնդից էր:

21. Եթե քրիստոնյաները Նոր կտակարանի ուսմունքի հետևորդներն են, ընդունում են Քրիստոսին իբրև Փրկիչ, ապա ինչո՞ւ են կարդում Հին կտակարանը,  ինչո՞ւ են առաջնորդվում նաև Հին կտակարանի ուսմունքով: Հին կտակարանը նույնպես Աստվածաշունչ գիրք է, որի հիմնական նպատակն է նախապատրաստել մարդկությանը Հիսուս Քրիստոսի աշխարհ գալուն: Այո´ այն ամբողջությամբ հրեաների պատմությունն է, սակայն մեր հայրերը գտել են, որ այս գիրքը ևս պետք է քրիստոնյայի կյանքի համար: Գիրքը գրված է Աստծո շնչով, իսկ Պողոս առաքյալն ասում է, որ ամեն գիրք, որ Աստվածաշունչ է, օգտակար է հոգու համար:
Օրհնությամբ` Տեր Շմավոն քահանա Ղևոնդյան:

22. Խնդրում եմ մեկնաբանել Մատթ. 11:12-13 հատվածը: Ի՞նչ է նշանակում` «երկնքի արքայությունը բռնադատվում է հզորների կողմից» արտահայտությունը:
«Հովհաննես Մկրտչի օրերից մինչև այժմ երկնքի արքայությունը բռնադատվում է, և հզորներն են հափշտակում այն, քանի որ օրենքը և մարգարեները մարգարեացան մինչև Հովհաննեսը» (Մատթ. 11:12-13):
Ընդհանրապես բնությամբ ողորմած, հեզ, խոնարհ կամ սակավապետ եղողը չէ, որ գովելի է ու ժառանգում է արքայությունը, քանզի ակամա է, իսկ նա, ով նեղում է իր բնությունն ու բռնանում ինքն իր կամքի վրա, նա է, որ «հափշտակում» է արքայությունը: Բռնավորներն ու հափշտակողները, Հովհաննեսի մկրտությամբ մկրտվելով, դառնում էին արքայության որդիներ, ինչպես զինվորներն ու մաքսավորները (Մատթեոսը), պոռնիկներն (Մարիամ Մագդաղենացին) ու գողերն իրենց հավատքով «բռնադատեցին» ու հասան Աստծո ներմանը, քանի որ ամբողջական, անկեղծ (և ոչ թե գաղջ) հավատով հասան Աստծո մարդասեր ներողամտությանը:
«Թագավորներն ինձնով են թագավորում, և հզորները օրինադրում արդարությունը: Ինձնով են բարձրանում մեծամեծները, և տիրակալներն ինձնով են տիրում երկրին»: (Առակաց 8:15-16):
Այս հատվածը մի տեսակ հանդիմանություն է բոլոր նրանց համար, ովքեր լսում էին Քրիստոսի քարոզությունը և տեսնում Նրա բժշկումներն ու հրաշքները, բայց դեռ կասկածում էին, քանի որ մարգարեությունների մեջ նշված էր, որ Մեսիայից առաջ Եղիան պիտի գա: Դրա համար էլ Քրիստոս ասում է. «Եվ եթե ուզում եք ընդունել, Հովհաննեսն է Եղիան, որ գալու է» (Մատթ. 11:14): Այսինքն` եթե սպասում էիք Եղիային, նա եկել է, էլ ոչ մի բանի կարիք չկա հավատի մեջ ամրանալու փաստեր ունենալու համար. «Եթե իմ Հոր գործերը չեմ անում, ինձ մի հավատացեք: Իսկ եթե անում եմ, թե ինձ էլ չեք հավատում, գործերին հավատացեք, որպեսզի իմանաք և ճանաչեք, որ Հայրը իմ մեջ է, և ես` Հոր մեջ» (Հովհ. 10:37-38): Դրա համար 12 տարվա արյունահոսություն ունեցող կինն առանց հարցնելու` «հափշտակեց» իր բժշկվելը և «բռնադատորեն» հասավ մեղքերի ներմանը: Անընդհատ նշան փնտրող մարդկանց Քրիստոս անվանում է «չար և շնացող ազգ» (Մատթ. 12:39):
Աղոթաբար` Գևորգ սարկավագ Ալավերդյան

23. Ինչո՞ւ է Հայտնության գիրքը գրված այլաբանորեն:
Իր ձևի մեջ այլաբանությունը մղում է Ս.Գիրք ընթերցողին կարդալու ավելին, ձգտել ամբողջական ու լրիվ պատկերացում կազմելու ողջ Ս.Գրքի և ներկայացվող իրադարձությունների մասին, աղոթելու, որպեսզի Աստված իմաստություն տա` հասկանալու Իր խոսքը, նախանձախնդիր լինելու «...ճանաչել իմաստությունն ու խրատը, հասկանալ հանճարի խոսքերը» (Առ. 1:2): Ի վերջո շատ բաներ, որոնք, Աստծուց ներշնչված, հաղորդում էին, հաճախ ամբողջովին պարզ չէր հենց հաղորդողների համար, որովհետև ապագային վերաբերող ամեն ինչ չէ, որ հստակ կարող էին հասկանալ: Վաղվա տերն Աստված է, հետևաբար առաջին տեղում էր մարդկանց Աստծո խոսքը, վաղվանը վերաբերող նախազգուշացումները փոխանցելը:
Այս հարցումը թերևս կարելի է դնել այնպիսի հարցադրման կողքին, ինչպիսին որ առաքյալներն էլ են Հիսուսին տալիս: Մատթեոս Ավետարանիչը պատմում է, որ «… նրանց հետ առակներով շատ բաներ էր խոսում» (Մատթ. 13:3) և երբ սերմնացանի առակը պատմում է, վերջում ավելացնում է «Ով լսելու ականջ ունի, թող լսի» (Մատթ.13:9): Այս խոսքերն են թերևս մղում աշակերտներին հարցնելու, թե ինչու է Քրիստոս առակներով խոսում, որովհետև ամբողջ Ս. Գիրքը լի է այլաբանություններով (հատկապես Մարգարեների բաժինը)  և հիմա էլ Քրիստոս այս կամ այն երևույթը ներկայացնելիս այլաբանորեն է խոսում:
«Եվ աշակերտները մոտենալով` նրան ասացին. «Ինչո՞ւ ես առակներով խոսում նրանց հետ»: Նա պատասխանեց և ասաց նրանց. «Քանի որ ձեզ է տրված իմանալ երկնքի արքայության խորհուրդները, իսկ նրանց տրված չէ. որովհետև` ով ունի, նրան պիտի տրվի և պիտի ավելացվի, իսկ ով չունի, նրանից պիտի վերցվի ունեցածն էլ: Նրանց հետ առակներով եմ խոսում նրա համար, որ նայում են և չեն տեսնում, լսում են և չեն իմանում ու չեն հասկանում: Եվ նրանց վրա կատարվում է Եսայու մարգարեությունը, որ ասում է` պիտի լսեք, պիտի լսեք ու պիտի չիմանաք, պիտի նայեք, պիտի նայեք ու պիտի չտեսնեք. որովհետև այս ժողովրդի սիրտը կարծրացավ, և իրենց ականջներով ծանր են լսում. և փակեցին իրենց աչքերը, որպեսզի երբեք աչքերով չտեսնեն ու ականջներով չլսեն և սրտով չիմանան և դարձի չգան, ու ես նրանց չբժշկեմ: Բայց երանի է ձեր աչքերին, որ տեսնում են, ու ձեր ականջներին, որ լսում են: Ճշմարիտ եմ ասում ձեզ, որ շատ մարգարեներ ու արդարներ ցանկացան տեսնել, ինչ որ դուք տեսնում եք, բայց չտեսան, և լսել` ինչ որ դուք լսում եք, բայց չլսեցին» (Մատթ. 13:10-17):
Այսքանը բացատրելուց հետո է միայն տալիս սերմնացանի առակի մեկնությունը:
«Այս բոլորը Հիսուս առակներով պատմեց բազմությանը և առանց առակի ոչինչ չէր ասում նրանց, որպեսզի կատարվի մարգարեի կողմից ասվածը. «Իմ բերանը առակներով պիտի բանամ և աշխարհի սկզբից ի վեր ծածկված բաները պիտի հայտնեմ» (Մատթ. 13:34-35):
«Յիսուս դարձեալ պատասխանեց և առակներով ասաց նրանց. «Երկնքի արքայությունը նմանվեց մի թագավորի, որ իր որդու համար հարսանիք արեց (Մատթ. 22:1-2): «Իսկ Երուսաղեմից իջած օրենսգետներն ասում էին, թե դրա մեջ Բէեղզեբուղ կա, և դևերի իշխանի ձեռքով է հանում դևերին: Եվ նա իր մոտ կանչելով նրանց` առակներով էր խոսում նրանց հետ. «Ինչպե՞ս կարող է սատանան սատանային դուրս հանել (Մարկ. 3:22-23):
«Եվ նա առակներով նրանց շատ բան էր ուսուցանում և նրանց ասում իր քարոզության մեջ» (Մարկ. 4:2):
«Եվ երբ առանձին մնաց, նրա շուրջը եղողները, աշակերտների հետ միասին, հարցրին նրան այս առակի մասին: Եվ նրանց ասաց. «Ձեզ է տրված իմանալ Աստծու արքայության խորհուրդները, բայց նրանց համար, որ ձեզնից դուրս են, ամեն ինչ առակներով կլինի, որպեսզի նայելով հանդերձ չտեսնեն և լսելով հանդերձ չիմանան, որ միգուցե երբևէ դարձի գան, և իրենց ներվի»: Եվ ասաց նրանց. «Այս առակը չե՞ք հասկանում, ապա ինչպե՞ս պիտի հասկանաք բոլոր առակները» (Մարկ. 4:10-13):
«Եվ այնպիսի առակներով էր նրանց ասում խոսքը, որ կարողանային հասկանալ: Եվ առանց առակի նրանց հետ ոչինչ չէր խոսում, բայց իր աշակերտների համար առանձին ամեն ինչ մեկնում էր» (Մարկ. 4:33-34):
«Աշակերտները նրան հարցնում էին, թե այդ առակն ի՞նչ է նշանակում: Եվ նա ասաց. «Ձեզ տրված է գիտենալ Աստծու արքայության խորհուրդները, իսկ ուրիշներին` առակներով, որպեսզի նայեն, բայց չտեսնեն, լսեն, բայց չիմանան» (Ղուկ. 8:9-10):
 «Այս բաները առակներով ասացի ձեզ. պիտի գա ժամանակ, երբ այլևս առակներով չպիտի խոսեմ ձեզ հետ, այլ հայտնապես Հոր մասին պիտի պատմեմ ձեզ...» (Հովհ. 16:25):
Հարցն այն է, որ մենք միշտ մեր տրամաբանության պիրզմայի միջոցով ենք փորձում անցկացնել աստվածային երևույթները, այնինչ դրանք տրամաբանությունից և մեծ մասամբ ընդհանրապես բանականությունից վեր բաներ են: Այն բաները, որոնք մեզ մեր առօրյա կյանքում կարող են ուղեցուցային լինել, ճիշտ ճանապարհի բերել, ապաշխարության կոչել, Քրիստոս առակների միջոցով մատուցում է մեզ, բայց շատ այլ երևույթների, որոնք ժողովուրդը կամ անգամ աշակերտներն անկարող էին ընկալել, մշուշի շղարշի տակ է թողնում:
Երկրային և երկնային իմաստությունների տարբերության մասին խոսում է Հակոբոս առաքյալն ընդհանրական իր նամակում (Հակ. 3:13-18):
Հիշեք Նիկոդեմոսի հետ կապված դրվագը, երբ Քրիստոսի խոսքը չհասկանալով` Նիկոդեմոսը հարցնում է. «Այդ ինչպե՞ս կարող է լինել» և Քրիստոս պատասխանում է. «Ճշմարիտ, ճշմարիտ եմ ասում քեզ, խոսում ենք, ինչ որ գիտենք, և վկայում ենք, ինչ որ տեսել ենք, և մեր վկայությունը չեք ընդունում: Իսկ արդ, եթե երկրավոր բաներ ասացի ձեզ, և չեք հավատում, ապա ինչպե՞ս պիտի հավատաք, եթե երկնավոր բաներ ասեմ: Արդ, ոչ ոք երկինք չի ելել, եթե ոչ նա, որ իջավ երկնքից` մարդու Որդին, որ երկնքից էր» (Հովհ. 3:9-13): 
«Մինչ երեխա էի, խօսում էի ինչպես երեխա, խորհում էի ինչպես երեխա, դատում էի ինչպես երեխա. իսկ երբ տղամարդ դարձա, երեխայական բաները մի կողմ թողեցի: Այժմ տեսնում ենք աղոտ, ինչպես պատկերը հայելու մէջ. իսկ այն ժամանակ պիտի լինի դեմառդեմ: Այժմ շատից քիչը գիտեմ, իսկ այն ժամանակ կգիտենամ` ինչպես որ Նա ճանաչեց ինձ» (Ա Կորնթ. 13:11-12):
Հիսուսի աշակերտ Հովհաննեսի ձեռքով, բայց Սուրբ Հոգով (Աստծո շնչով) գրված Հայտնության գրքի վերաբերյալ կարող ենք ասել այն, ինչ ասում էր Քրիստոս իր պատմած առակների վերաբերյալ:
Այստեղ շատ կարևոր է նաև հոգևոր առաջնորդության հարցը: Ցանկացած մարդ կամայականորեն չի կարող մեկնել Ս. Գիրքը: Դրա համար ենք հաճախ դիմում Սուրբ Հայրերի մեկնություններին, որովհետև իրենց ապրած անբասիր կյանքով ստացել են ուսուցանելու և առաջնորդելու շնորհը: Ճշմարիտ դավանությունը Քրիստոսի Եկեղեցու հիմնաքարն է, իսկ սխալ մեկնաբանությունից կարող է բխել սխալ դավանություն:
Աղոթաբար` Գևորգ սարկավագ Ալավերդյան

24. Խնդրում եմ բացատրել հետևյալը. «Եթե զորությունների Տերը  մեզ սերունդ թողած չլիներ,  կլինեինք Սոդոմի պես,  կնմանվեինք Գոմորին» (Հռոմ. 9:29):
Սերունդ ասելով նկատի է առնվում այն մարդկանց, ովքեր պահում էին Աստծո պատվիրանները, Աստծո հանդեպ երկյուղ ունեին  և կուռքերի չէին պաշտում: Այդ մնացորդի շնորհիվ էլ սրբակենցաղ ապրելակերպը փոխանցվել է սերնդեսերունդ, և այդ սերունդներն էլ օրհնվել են Աստծո կողմից:  Աստված ոչնչացրեց Սոդոմ և Գոմոր քաղաքները` բնակիչների արվամոլության համար: ԵՎ ՀԻՄԱ ԵԹԵ ՄԵՐ ԺԱՄԱՆԱԿՆԵՐՈՒՄ ԷԼԻ ԱՅԴ ՄՆԱՑՈՐԴԸ ՉԼԻՆԵՐ, ՊԻՏԻ ՈՉՆՉԱՆԱՅԻՆՔ: Չնայած ցավով պիտի ասենք, որ հիմա այդ սոդոմական մեղքը բավականին լավ գովազդվում է, և իր հետևորդները գնալով շատանում են մեր ազգի մեջ:
Աղոթաբար` Անդրանիկ սարկավագ Մարկոսյան

25. Աստվածաշնչում կարդացել եմ, որ մեղավորների հետ պատահածն արդարների հետ էլ կարող է պատահել: Արդար մեկը չկա, հասկանալի է, բայց Աստվածաշնչում գրված է. «Եկեք խոսենք իրար հետ, - ասում է Տերը. - եթե ձեր մեղքերն արյան պես կարմիր են, ապա ես ձյան պես ճերմակ կդարձնեմ, եթե որդան կարմիր լինեն, կսպիտակեցնեմ ինչպես բուրդ» (Եսայի 1:18):
Աշուշտ, մենք չպիտի բացառենք, որ քրիստոնյաներիս հետ էլ կատարվում են նույն դեպքերը, ինչ որ անհավատների:  Սակայն չպիտի ընդունեք դա իբրև քարացած իրողություն, քանի որ շատ անգամներ Աստծուն ապավինողները կարողացել են հեռու մնալ չարի որոգայթներից` հենց Աստծո տված իմաստության և պատվիրանապահության շնորհիվ: Գաղտնիք չէ, որ գայթակղություններից, ագահությունից, բազում այլ հոգեկործան և դժբախտություններ առաջացնող քայլերից հեռու մնալով`  մենք կասեցնում ենք վտանգների մի ողջ բանակ: Իսկ մահը և որոշակի տխուր երևույթներ անխուսափելի են նույնիսկ քրիստոնյայի համար:  Այդ ժամանակ է, որ  մենք մեր հավատքով պիտի տարբերվենք մյուսներից: Միայն այն մտքից, որ մենք պիտի մեր ննջեցյալներին հանդիպենք, արդեն մեզ ուժ է տալիս հաղթահարելու բաժանման դաժան իրողությունը:  Ձյունից սպիտակ դարձնելը վերաբերում է մեր հոգուն, երբ այն կմաքրվի մեղքերից:  Իսկ մաքուր սիրտ ունեցողներն ադեն երկրային երանելիների պիտի արժանանան: Նայած, թե մենք ինչ ենք փնտրում այս կյանքում. ժամանակավոր հոգեկործան հաճույքներ, թե` բարի գործեր, սեր, բարություն, ողորմություն, մարդասիրություն:
Աղոթաբար` Անդրանիկ սարկավագ Մարկոսյան

26. Խնդրում եմ բացատրել Սաղմոս 15:7 տողերը` «Պիտի օրհներգեմ Տիրոջը, որ իմաստուն դարձրեց ինձ, և գիշերն անգամ երիկամներս ինձ  խրատում են»:
Երիկամներն այլաբանորեն արդարությունն են խորհրդանշում: Մեկ այլ տեղ կարդում ենք հետևյալ տողերը, թե Աստված սրտեր և երիկամներ քննող Աստված է: Սիրտը սիրո «օրգանն է», իսկ երիկամներն էլ` արդարության տեղը: Աստված ստուգում է մեր սրտերն ու մեր արդարությունը, թե ինչքան ենք մենք սիրում մարդկանց, որքանով ենք հետամուտ  աստվածային արդարությունը: Այլ կերպ ասած` պահում ենք նրա պատվիրանները::
Աղոթաբար` Անդրանիկ սարկավագ Մարկոսյան

27. Ավետարանում ասվում է. «Բազում են կանչվածները, բայց սակավ են ընտրյալները» /Մատթ. 20.16/:  Մի՞թե բոլորս կանչված չենք:
Աստծո փրկագործությունը վերաբերում է ողջ մարդկությանը; Բոլորս էլ կանչված ենք` փրկվելու համար, սակայն շատ քչերն են, որ պիտի անսան Աստծո ձայնին, մինչև վերջ իրենց փրկության համար «… արյուն թափելու չափ չհակառակվեցիք մեղքին» /Եբր. 12.4/: Գայթակղությունները շատ են, երանի նրան, ով այս կյանքի բոլոր փորձությունները պատվով կտանի և կարժանանա ընտրյալի պատվին:
Աղոթաբար` Անդրանիկ սարկավագ Մարկոսյան

28. Ինչպե՞ս պիտի վերաբերվել Եվային:
Հին կտակարանի Ծննդոց գրքից տեղեկանում ենք, որ Աստված Ադամի կողոսկրից ստեղծեց կնոջը և անվանեց Եվա, ինչը նշանակում է «կյանք»: Անհնազանդության մեղքը գործելուց հետո Ադամն ու Եվան անեծքի տակ ընկան, սակայն նրանք պիտի աճեին ու բազմանային:  Եվայի ցեղից պիտի ծնվեր մարդկության Փրկիչը: Աստվածամոր շնորհիվ փոխվեց բացասական վերաբերմունքը կանանց հանդեպ: Եվան համարվում է մեր նախամայրը, հետևաբար նրան պետք է հարգանքով վերաբերվել:
Աղոթաբար` Անդրանիկ սարկավագ Մարկոսյան

29. Հնարավո՞ր է, որ Աստված մարդու հետ խոսի մեկ ուրիշի միջոցով: Աստված միշտ գործում է մարդկանց միջոցով: Սակայն ինչքանո՞վ վստահ լինել, որ դիմացինի շուրթերով հենց Աստվածն է քեզ պատգամ ուղարկում, այլ ոչ սատանան:
Պետք է լինել խելացի, իմաստուն, որպեսզի կարողանալ տարբերել չարը բարուց: Անշուշտ, անհրաժեշտ է լսել մարդկանց կարծիքները, ովքեր կարող են ավելի փորձառու և խելացի լինել, սակայն պետք է նաև զգուշավոր լինել: Կյանքը մեզ տրված է անընդհատ սովորելու, բարին ճանաչելու և բարի գործ կատարելու համար: Ձեզ հուզող բոլոր հարցերի պատասխանը կարող եք գտնել Աստվածաշնչում: Սակայն պետք է աղոթել, որ Աստված իմաստություն պարգևի` այն հասկանալու համար:
Օրհնությամբ` Տեր Շմավոն քահանա Ղևոնդյան